Πως Καταλαβαίνουν Καλύτερα οι Ασθενείς;
Πολλοί ασθενείς απαιτούν να λαμβάνουν όλη τη διαθέσιμη πληροφορία, αναφορικά με την ασθένεια και τη θεραπεία. Το ενδιαφέρον για την παροχή ιατρικής πληροφορίας συνδέεται με τις μικρότερες ηλικίες και το υψηλότερο εκπαιδευτικό επίπεδο, ενώ οι μεγαλύτεροι σε ηλικία ασθενείς προτιμούν λιγότερη πληροφόρηση, καθώς δεν αισθάνονται ασφαλείς να λαμβάνουν αποφάσεις, οι οποίες μπορεί να αυξάνουν την ανασφάλεια τους για τη διαχείριση της υγείας τους.
Οι γιατροί δεν θα πρέπει να υποθέτουν ότι όλη η πληροφορία η οποία παρέχεται στους ασθενείς γίνεται πλήρως κατανοητή. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει:
- Να αποφεύγεται η χρήση ιατρικής ορολογίας. Οι τεχνικοί ιατρικοί όροι και οι συντομογραφίες μπορεί να ακούγονται, σε πολλούς ασθενείς, σαν ξένη γλώσσα. Θα πρέπει επίσης να καταβάλλεται προσπάθεια εκλαΐκευσης της ιατρικής γνώσης, ανάλογα με το επίπεδο του ασθενούς.
- Να χρησιμοποιούνται αριθμοί όπου είναι εφικτό, δεδομένου ότι οι άνθρωποι ερμηνεύουν διαφορετικά τις λέξεις όπως σπάνια, συχνά, είναι πιθανό κτλ. Παρόλα αυτά, χρήσιμη είναι η υπενθύμιση ότι πολλοί άνθρωποι έχουν φτωχό επίπεδο λειτουργικού αλφαβητισμού και δεν αντιλαμβάνονται σύνθετες έννοιες, όπως είναι τα ποσοστά και τα κλάσματα.
- Να χρησιμοποιούνται γραπτές οδηγίες με γραφικά και φωτογραφίες, οι οποίες βοηθούν στην κατανόηση και την απομνημόνευση της πληροφορίας.
- Να γίνεται έλεγχος του βαθμού κατανόησης, μέσω επανελέγχου και διευκρινιστικών ερωτήσεων από το γιατρό.
- Να παρέχεται έντυπο πληροφοριακό υλικό και βοηθήματα λήψης απόφασης, τα οποία μεγιστοποιούν τη συμμόρφωση του ασθενούς στις ιατρικές οδηγίες. Εκτός από πληροφορίες για την ασθένεια και τη θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνουν και παραδείγματα άλλων ασθενών.
- Να γίνεται ενημέρωση για άλλες πηγές ενημέρωσης και υποστήριξης ασθενών, όπως μπορεί να είναι ιστοσελίδες ιατρικών εταιρειών και συλλόγων ασθενών.
Η παροχή πληροφορίας είναι ζωτικής φύσης, αλλά η πληροφορία από μόνη της δεν είναι αρκετή. Θα πρέπει να συμπληρώνεται από διαδικασίες επικουρικές στη λήψη της απόφασης, εξατομικευμένες στις ανάγκες του κάθε ασθενή.
Η πληροφόρηση σχετικά με την ασθένεια και τη θεραπεία είναι πιο αποτελεσματική, όταν πραγματοποιείται σταδιακά και μέσα από συχνές και τακτικές συναντήσεις.
Αρχικά, αναμένουμε να υπάρξει ένα στάδιο εξοικείωσης με την ονομασία των επεμβάσεων ή των φαρμάκων, τη δοσολογία, καθώς και τις παρενέργειές τους.
Η ενεργός συμμετοχή του ασθενούς αποσκοπεί στην αίσθηση ελέγχου των συμπτωμάτων και κατ’ επέκταση της ασθένειας, ως γεγονός που ενισχύει την αυτοπεποίθησή του. Ο ασθενής θα πρέπει να ενθαρρύνεται να εκφράσει ελεύθερα τις απορίες, τις ανησυχίες και τα συναισθήματα του.
Επιπλέον, δεν θέλουν όλοι οι ασθενείς το ίδιο επίπεδο πληροφόρησης. Κάποιοι θέλουν μια γενική ενημέρωση και κάποιοι άλλοι απαιτούν εξαντλητικές λεπτομέρειες.
Ο γιατρός θα πρέπει να αξιολογήσει το επίπεδο πληροφόρησης, το οποίο αναζητά ο κάθε ασθενής και να παρουσιάσει αυτές τις πληροφορίες με τρόπο σαφή και κατανοητό.
Ένα πρώτο βήμα θα αποτελούσε η παρουσίαση των κινδύνων και των πλεονεκτημάτων μιας θεραπείας, στη συνέχεια να περιμένει από τον ασθενή να ζητήσει πρόσθετες πληροφορίες και, τέλος, να προβεί σε επαλήθευση αν αυτές οι πληροφορίες έγιναν κατανοητές, αν οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις του προκαλούν σύγχυση. Στην περίπτωση στην οποία, ο ασθενής δεν έχει ερωτήσεις και αισθάνεται άβολα, αυτή είναι μια καλή ευκαιρία για τον γιατρό να σταματήσει τη συζήτηση, δεδομένου ότι η παροχή πολλών και νέων πληροφοριών δεν αποτελεί πάντα την καλύτερη προσέγγιση.
Εξίσου και οι γιατροί και οι ασθενείς έχουν ανάγκη να αναπτύξουν τη δεξιότητα, ώστε να λειτουργήσουν σύμφωνα με το δικό τους πλαίσιο αναφοράς, αλλά παράλληλα να δουν και να αποδεχτούν την οπτική των άλλων.
Όταν επιτελείται αποτελεσματικά ο διαμοιρασμός της γνώσης και της πληροφορίας, ενεργοποιείται η από κοινού λήψη αποφάσεων, αυξάνεται η ικανοποίηση των ασθενών, καθώς και η ικανότητα τους να διαχειριστούν αποτελεσματικά την ασθένεια, αυξάνεται η εμπιστοσύνη στον γιατρό και όλα τα παραπάνω, συνεργατικά, οδηγούν στη μεγαλύτερη δέσμευση των ασθενών στο προτεινόμενο θεραπευτικό σχήμα.
Αποσπάσματα από το βιβλίο της Έφης Σίμου: Επικοινωνία Γιατρού- Ασθενούς: Ένας Πρακτικός Οδηγός Δεξιοτήτων Επικοινωνίας.
