Τι Καταλαβαίνουν οι Ασθενείς;
Η συμμετοχική λήψη απόφασης αναγνωρίζει το δικαίωμα του ασθενούς να λαμβάνει αποφάσεις για την υγεία του, στο πλαίσιο της πλήρους και έγκυρης ενημέρωσης για τις επιλογές, τις οποίες έχει στη διάθεσή του. Αυτό προϋποθέτει την παροχή επιστημονικά τεκμηριωμένων δεδομένων, αναφορικά με τα οφέλη και τους κινδύνους, ενός φαρμάκου ή μιας θεραπείας από τους επαγγελματίες υγείας.
Κεντρική διαδικασία στη λήψη απόφασης είναι η αμφίδρομη ανταλλαγή πληροφορίας, μεταξύ του ασθενούς και του γιατρού. Η ανταλλαγή πληροφορίας είναι ζωτικής φύσης για τη σωστή διάγνωση και την καταλληλότητα του προτεινόμενου θεραπευτικού σχήματος.
Οι ασθενείς θα πρέπει να έχουν πλήρη κατανόηση των παραμέτρων, οι οποίες σχετίζονται με την ασθένεια, τους κινδύνους και τα οφέλη από διαφορετικές θεραπείες, ώστε να μπορούν να λαμβάνουν ενήμερες και συνειδητές επιλογές αναφορικά με την ιατρική τους περίθαλψη.
Οι γιατροί επίσης θα πρέπει να διαθέτουν τη δεξιότητα να αντιλαμβάνονται τις προτιμήσεις και τα πιστεύω των ασθενών, αναφορικά με την υγεία τους.
Η λήψη συνειδητής απόφασης δεν είναι δυνατόν να προϋποθέτει πως ο ασθενής θα πρέπει να αποκτήσει τις γνώσεις, τις οποίες μπορεί να έχει ένας ιατρός για θέματα της ειδικότητας του, αλλά να κατανοήσει, ανάλογα με τις γνωστικές του δομές, τις παραμέτρους οι οποίες διέπουν μία απόφαση που επηρεάζει την ποιότητα της ζωής του ή ακόμα και την επιβίωσή του.
Η επίτευξη κοινής αντίληψης και κατανόησης στην πράξη είναι δύσκολο να επιτευχθεί δεδομένου ότι ασθενείς και γιατροί πολλές φορές αντιλαμβάνονται την υγεία και την ασθένεια από διαφορετικό οπτικό πεδίο. Η τεκμηριωμένη κλινική πρακτική βασίζεται σε πιθανότητες και στατιστικές, οι οποίες αναφέρονται συνήθως στον γενικό πληθυσμό και όχι εξατομικευμένα στον κάθε ασθενή χωριστά.
Η αλήθεια των γιατρών είναι ένας συνδυασμός από προσωπικές αντιλήψεις, στατιστικές προβλέψεις και κλινική εμπειρία. Οι αντιλήψεις και η ιδιοσυγκρασία των ασθενών, βασίζονται στον συνδυασμό της προσωπικής εμπειρίας, του τρόπου ερμηνείας και κατανόησης της επιστημονικής γνώσης, που συνήθως ανευρίσκεται σε ιστοσελίδες και άλλα μέσα μαζικής ενημέρωσης, καθώς και σε γνωστικές και κοινωνικές αναπαραστάσεις της υγείας και της ασθένειας οι οποίες έχουν μακροχρόνια εγκατασταθεί στη συλλογική μνήμη.
Πολλοί ασθενείς δυσκολεύονται να κατανοήσουν βασικές πληροφορίες αναφορικά με την ασθένεια, οι οποίες είναι απαραίτητες για τη λήψη αποφάσεων, με σκοπό την προάσπιση της υγείας τους.
Το να επικοινωνήσει κάποιος τα αποτελέσματα της κλινικής έρευνας αποτελεί πρόκληση και απαιτεί ότι οι γιατροί έχουν τις δεξιότητες να προσφέρουν εξηγήσεις, τις οποίες οι ασθενείς κατανοούν πλήρως και μπορούν εύκολα να ανακαλέσουν.
Το να εξηγηθούν αποτελεσματικά στατιστικές και ποσοτικά δεδομένα είναι επίσης τεράστια πρόκληση. Η ικανότητα κατανόησης στατιστικών από τους ασθενείς μπορεί να είναι περιορισμένη και παρεννοήσεις σχετικά με τον κίνδυνο και το μέγεθος του κινδύνου και τα διαστήματα απόκλισης, μπορεί να οδηγήσουν σε εντελώς χαοτική και αγχωτική επικοινωνία.
Έρευνες δείχνουν ότι όταν, οι γιατροί δεν ακούνε τους ασθενείς τους “χάνουν” σημαντικές πληροφορίες αναφορικά με την ασθένεια και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένη διάγνωση.
Σε μελέτη του Markle Foundation καταγράφηκε, ότι τόσο οι γιατροί όσο και οι ασθενείς έχουν την τάση να ξεχνούν την πληροφορία. Συγκεκριμένα, 94% των γιατρών δήλωσαν ότι οι ασθενείς τους ξεχνάνε κάποιες φορές ή «χάνουν» σημαντικές πληροφορίες, οι οποίες αναφέρθηκαν κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης και 34% των γιατρών δήλωσαν επίσης ότι ξεχνάνε αυτά που τους λένε οι ασθενείς τους. Επίσης, 30% των ασθενών δήλωσαν ότι οι γιατροί τους ξεχνάνε σημαντικές πληροφορίες που τους είπαν, τουλάχιστον κάποιες φορές (Øvretveit, 2012). Όταν γιατροί και ασθενείς διαχειρίζονται την πληροφορία κατά αυτόν τον τρόπο, εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι υπάρχει αρκετός χώρος να αναπτυχθεί σύγχυση και ιατρικά λάθη, τα οποία μπορεί να οφείλονται σε παρανοήσεις ή μη αποτελεσματική επικοινωνία.
Ο ασθενής ο οποίος ενημερώνεται σφαιρικά και με ειλικρίνεια προετοιμάζεται και νοιώθει ότι έχει κάποιο έλεγχο σε όλα όσα του συμβαίνουν και με αυτό τον τρόπο αναπτύσσει μεγαλύτερο ψυχικό σθένος, καθώς και μεγαλύτερη ευθύνη στην αντιμετώπιση των επιπλοκών που θα προκύψουν από την ασθένεια ή τη θεραπεία.
Αποσπάσματα από το βιβλίο της Έφης Σίμου: Αποφασίζουμε Μαζί: Η Συμμετοχή των Ασθενών στη Λήψη Αποφάσεων για την Υγεία.
