Media Publicity (1 Νοεμβρίου, 2017)
Σας Ευχαριστούμε Όλους για την Υποστήριξη!
Ευχαριστούμε πολύ όλους όσους βοήθησαν, ώστε να διαδώσουμε το μήνυμα της ευγένειας, του σεβασμού και της εμπιστοσύνης στην υγειονομική περίθαλψη.
Δελτίο Τύπου (1 Νοεμβρίου, 2017) – Επίσημη Παρουσίαση
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
MED&ME – Ο ΑΣΘΕΝΗΣ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ
Εκστρατεία Ενημέρωσης για την Επικοινωνία Γιατρού – Ασθενούς και τη Συμμετοχή των Ασθενών στη Λήψη Αποφάσεων
Αθήνα, 1 Νοεμβρίου, 2017 – Η πρώτη επίσημη παρουσίαση της πρωτοβουλίας «Med&Me: Εκστρατεία Ενημέρωσης για την Επικοινωνία Γιατρού – Ασθενούς και τη Συμμετοχή των Ασθενών στη Λήψη Αποφάσεων» πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Επικοινωνίας & Αλφαβητισμού στην Υγεία – ΗΙΤ με την ευγενική υποστήριξη της AbbVie και τη συμμετοχή δημοσιογράφων, εκπροσώπων Φορέων και Οργανισμών, Συλλόγων Ασθενών και Ιατρών.
Συντονίστρια της εκδήλωσης παρουσίασης της πρωτοποριακής πρωτοβουλίας «Med&Me» ήταν η καταξιωμένη δημοσιογράφος κα Μαρία Χούκλη, ενώ την επιστημονική παρουσίαση του προγράμματος «Med&Me: Εκστρατεία Ενημέρωσης για την Επικοινωνία Γιατρού – Ασθενούς και τη Συμμετοχή των Ασθενών στη Λήψη Αποφάσεων» είχε η Δρ. Έφη Σίμου, η οποία παρουσίασε το νέο αυτό εγχείρημα, καθώς και τον ιστότοπο www.medandme.gr, τον οποίο μπορούν να επισκεφθούν όσοι ενδιαφέρονται να ενημερωθούν πιο αναλυτικά.
Οι προσκεκλημένοι είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά τους συντελεστές της εκστρατείας ενημέρωσης της πρωτοβουλίας «Med&Me» και να συζητήσουν θέματα που αφορούν στην καμπάνια που ξεκινά αυτές τις μέρες με σκοπό να βοηθήσει γιατρούς και ασθενείς να επικοινωνήσουν καλύτερα, μέσα σε κλίμα ευγένειας, αμοιβαίας εμπιστοσύνης, ειλικρίνειας και σεβασμού.
Στόχος της εκστρατείας ενημέρωσης είναι η ευαισθητοποίηση των ασθενών, των γιατρών και των υπεύθυνων χάραξης στρατηγικών υγείας, αναφορικά με το σημαντικό ρόλο που μπορεί να παίξει η συμμετοχή των ασθενών στη λήψη αποφάσεων, στη μείωση των ανισοτήτων στην υγεία, στην εξυγίανση της ιατρο-φαρμακευτικής περίθαλψης και στη διασφάλιση της ασφάλειας και της υγείας των ασθενών.
Επιπλέον, το πρόγραμμα αποσκοπεί στην ενημέρωση τόσο των επαγγελματιών υγείας όσο και των ασθενών και συγγενών τους αναφορικά με την καθοριστική επίδραση της αποτελεσματικής επικοινωνίας, στη βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων και κυρίως στην έκβαση του θεραπευτικού αποτελέσματος, παράλληλα με τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς, και τη μείωση των δικαστικών προσφυγών και της δυσαρέσκειας από το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης στην Ελλάδα.
Όπως τόνισαν και οι εκπρόσωποι Συλλόγων και Ιατρών που παραβρέθηκαν στην εκδήλωση, η σημασία της ενημέρωσης και της συμμετοχής του ασθενή στη λήψη αποφάσεων που αφορούν στην υγεία αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στην εξέλιξη της έκβασης των θεραπευτικών αποτελεσμάτων και συντελεί στην μεγαλύτερη ικανοποίηση των ασθενών από τις παρεχόμενες υγειονομικές υπηρεσίες. Σύμφωνα με τη Δρ. Έφη Σίμου, «Η συμμετοχή των ασθενών στη λήψη αποφάσεων που σχετίζονται με την υγεία τους συστήνεται από πολλούς διεθνείς οργανισμούς υγείας και αποτελεί τη διαδικασία που μπορεί να φέρει την επιστήμη κοντά στον ανθρωπισμό».
Η κα Κατερίνα Κουτσογιάννη, Πρόεδρος του Συλλόγου Ρευματοπαθών Κρήτης – Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Ασθενών, Γονέων, Κηδεμόνων και Φίλων Παιδιών με Ρευματικά Νοσήματα «ΡΕΥΜΑΖΗΝ», ο κ. Λεωνίδας Φωτιάδης Πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Ασθενών με Αυτοάνοσα Ρευματικά Νοσήματα «ΑΚΕΣΩ» και Ταμίας του «ΡΕΥΜΑΖΗΝ» και η Δρ. Αλίκη Ξωχέλλη, MD, PhD, Institute of Applied Biosciences, Center for Research and Technology Hellas (CERTH), συμφώνησαν ότι «η σημασία παροχής μιας ολοκληρωμένης πληροφόρησης από το γιατρό, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα συζήτησης για την ανάδειξη της καταλληλότερης θεραπευτικής αγωγής για το εκάστοτε πρόβλημα υγείας που καλείται να αντιμετωπίσει ο ασθενής, αποτελούν τα δύο πιο σημαντικά βήματα για τη βελτίωση και την εξέλιξη της σχέσης μεταξύ γιατρού και ασθενή».
Σε παρέμβαση του ο πρόεδρος της Abbvie Πασχάλης Αποστολίδης εξήγησε ότι « στις μέρες μας που οι πόροι είναι περιορισμένοι δεν υπάρχει η σωστή διαχείριση» όπως ανέφερε στην Αμερική το 20% των πόρων πηγαίνει «στον κάλαθο των αχρηστών» λόγω του ότι οι ασθενείς δεν συμμορφώνονται με τη θεραπεία. Μια διαδικασία που μπορεί να βοηθήσει σύμφωνα με τον κ. Αποστολίδη είναι η παράδοση κατ’ οίκον φαρμάκων, η οποία αυτή τη στιγμή εφαρμόζεται σε μόνο σε λίγες περιπτώσεις ασθενών.
«Στρατηγικές οι οποίες στοχεύουν στην ενημέρωση και την ενδυνάμωση των ασθενών, θα πρέπει να καταχωρούνται υψηλά στην πολιτική υγείας και αυτό όχι μόνο γιατί είναι το σωστό υπό το πρίσμα της προσωπικής αυτονομίας και αυτοδιάθεσης, αλλά επίσης γιατί μπορεί να αποδειχτούν αποτελεσματικές στη μείωση των δαπανών για την υγεία και τη σταθεροποίηση του δημόσιου συστήματος υγειονομικής περίθαλψης», δήλωσε η κα Άντζελα Βερναδάκη, Διευθύντρια Market Access & External Relations της AbbVie Pharmaceuticals.
Υπεύθυνο για την άρτια οργάνωση της εν λόγω εκδήλωσης ήταν το Ινστιτούτο Επικοινωνίας & Αλφαβητισμού στην Υγεία – HIT ένας νεοσύστατος μη κυβερνητικός, μη κερδοσκοπικός φορέας που έχει στόχο την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση κυρίως του γενικού πληθυσμού, αλλά και των επαγγελματιών υγείας, αναφορικά με το ρόλο της επικοινωνίας, των μέσων μαζικής ενημέρωσης και του ιατρικού αλφαβητισμού στην πρόσληψη, επιλογή και αποκωδικοποίηση των πληροφοριών που σχετίζονται με τη βελτίωση της υγείας.
HIT – Ινστιτούτο Επικοινωνίας & Αλφαβητισμού στην Υγεία:
Website HIT: www.hit.org.gr
Email: info@hit.org.gr
MED&ME ONLINE:
Website: www.medandme.gr
Facebook: MedAndMeGR
LinkedIn: Med&Me
Με την ευγενική υποστήριξη της
Φωτογραφίες από την επίσημη παρουσίαση της πρωτοβουλίας «Med&Me: Εκστρατεία Ενημέρωσης για την Επικοινωνία Γιατρού – Ασθενούς και τη Συμμετοχή των Ασθενών στη Λήψη Αποφάσεων»
Το πάνελ της παρουσίασης
Ο κος Λεωνίδας Φωτιάδης η κα Αλίκη Ξωχέλλη η κα Κατερίνα Κουτσογιάννη, η κα Έφη Σίμου και η κα Μελίνα Θωμαίδου.
Η κα Κατερίνα Κουτσογιάννη ο κος Λεωνίδας Φωτιάδης και η κα Αλίκη Ξωχέλλη.
Εκπρόσωποι Συλλόγων Ασθενών με την κα ‘Εφη Σίμου
Η πρόσκληση της εκδήλωσης
Το πρόγραμμα της παρουσίασης
Οι αξίες του Med&Me
Η Συμμετοχή των Ασθενών στη Λήψη Απόφασης: Από τη Θεωρία, στην Πράξη
Η Συμμετοχή των Ασθενών στη Λήψη Απόφασης: Από τη Θεωρία, στην Πράξη
O γιατρός κατά τη διάρκεια της ιατρικής επίσκεψης, ιδιαίτερα των πρώτων συναντήσεων, θα πρέπει να υιοθετήσει ένα πρότυπο συμβουλευτικής υποστηρικτικό και όχι επικριτικό προς τον ασθενή, το οποίο θα εμπεριέχει ευγενική περιέργεια και αμεροληψία, αναφορικά με τις προτεινόμενες θεραπείες, με στόχο να δημιουργήσει σχέση εμπιστοσύνης με τον ασθενή.
Η συζήτηση θα πρέπει να περιλαμβάνει:
Ανάπτυξη συμπάθειας, εμπιστοσύνης και αμοιβαίας κατανόησης.
Ξεκάθαρη ιεράρχηση των προτεραιοτήτων, οι οποίες θα πρέπει να επιτευχθούν κατά τη διάρκεια της ιατρικής επίσκεψης.
Αμοιβαία ανταλλαγή πληροφοριών.
Τεκμηρίωση των προτεινόμενων θεραπευτικών προτάσεων.
Υποστήριξη μέσω της επεξήγησης των παρεχόμενων πληροφοριών.
Σύνοψη των αποφάσεων.
Επίσης, είναι σημαντικό να ρωτήσει τους ασθενείς:
Ποιες είναι οι προσδοκίες τους, δηλαδή τι ελπίζουν, αναφορικά με τη θεραπεία.
Τι γνωρίζουν για τη θεραπεία ή την αυτοδιαχείριση της ασθένειάς τους.
Τι γνωρίζουν για τους κινδύνους και τα οφέλη της θεραπείας, τι θα ήθελαν να πληροφορηθούν επιπλέον.
Τι ανησυχίες έχουν, αναφορικά με την ασθένεια ή τη θεραπεία.
Ποιες είναι οι προτιμήσεις τους και ο τρόπος ζωής τους.
Στη συνέχεια, καταγράφεται ένα ανθολόγιο προτάσεων, που αφορούν τον τρόπο που μπορεί να εφαρμοστεί πρακτικά η συμμετοχική λήψη απόφασης:
Δημιουργία φιλικής και ενθαρρυντικής ατμόσφαιρας, μέσω της εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την προσωπικότητα και την υγεία του ασθενούς.
Διερεύνηση και αναγνώριση των προτιμήσεων των ασθενών μέσω απευθείας ερωτήσεων, όπως: «προτιμάτε να γνωρίζετε τα πάντα, δηλαδή όλες τις λεπτομέρειες για την ασθένεια σας- και τα καλά και τα κακά- ή προτιμάτε μια γενική περιγραφή;» «προτιμάτε να λαμβάνετε μόνος σας, τις αποφάσεις ή συναποφασίζετε συζητώντας το με τους άλλους; Ό,τι και να αποφασίσετε να ξέρετε ότι θα σας βοηθήσω».
Επεξήγηση των επιλογών, δεδομένου ότι οι ασθενείς χρειάζεται να κατανοούν το λόγο για τον οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις. Για παράδειγμα: « θα πρέπει να ξεκινήσουμε χημειοθεραπεία τώρα ή θα πρέπει να περιμένουμε λίγο».
Συζήτηση με τον ασθενή αναφορικά με τις προσδοκίες και τις ανησυχίες του. Για παράδειγμα: «τι είναι αυτό που σας ανησυχεί ή σας φοβίζει περισσότερο;».
Διευκρίνιση της αντίληψης και της κατανόησης του ασθενούς. Είναι σημαντικό να ρωτάμε τον ασθενή, τι ακριβώς έχει καταλάβει, αναφορικά με τη φύση της ασθένειας και τις επιλογές θεραπείας.
Ενθάρρυνση στη συμμετοχική λήψη απόφασης: «είμαι χαρούμενος να σας βοηθήσω, ώστε να πάρετε την απόφαση, η οποία ταιριάζει καλύτερα στον τρόπο ζωής, τις συνήθειες και τις προσδοκίες σας».
Λήψη απόφασης μαζί με τον ασθενή.
Μετά τη λήψη απόφασης ο γιατρός μπορεί να προχωρήσει σε ένα «άτυπο συμβόλαιο συνεργασίας» με τον ασθενή: «τώρα, λοιπόν, που πήρατε την απόφαση, θα πρέπει να τηρήσετε αυστηρά το πλάνο θεραπείας».
Αποσπάσματα από το βιβλίο της Έφης Σίμου: Αποφασίζουμε Μαζί: Η Συμμετοχή των Ασθενών στη Λήψη Αποφάσεων για την Υγεία
Συμμετοχική Λήψη Απόφασης: Τι να Ρωτήσω τον Ασθενή
Συμμετοχική Λήψη Απόφασης: Τι να Ρωτήσω τον Ασθενή
Μερικές φράσεις οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν τον κλινικό γιατρό να εφαρμόσει στην πράξη τη συμμετοχική λήψη απόφασης μπορεί να είναι:
«Τι απορίες έχετε;»
«Τι ανησυχίες έχετε;»
«Τι είναι αυτό που πρέπει να ξέρω, ώστε να μπορώ να σας βοηθήσω να φτάσετε στην καλύτερη απόφαση;»
«Υπάρχουν και άλλα θέματα που θα θέλατε να συζητήσουμε αναφορικά με την ασθένειά σας;»
«Τι έχετε καταλάβει αναφορικά με αυτό που σας συμβαίνει;»
«Πώς αισθάνεστε, όταν λαμβάνετε τη θεραπεία σας;»
«Τώρα που είναι σαφές τι ακριβώς είναι αυτό που έχετε, πρέπει να σας πω ότι υπάρχουν διαφορετικές ιατρικές επιλογές οι οποίες έχουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα τους. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να δούμε τι είναι καλύτερο για σας και στη συνέχεια να αποφασίσουμε για τα περαιτέρω βήματα που θα ακολουθήσουμε.»
«Υπάρχουν δύο επιλογές θεραπείας για την κατάστασή σας. Η μία είναι η. . . (Χ), η άλλη είναι η . . . (Υ). Επιτρέψτε μου πρώτα να σας εξηγήσω ποια είναι τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της θεραπείας Χ.»
«Μπορείτε να καταλάβετε ότι αυτό δεν συμβαίνει κατ’ ανάγκην σε όλους όσους υποβάλλονται σε θεραπεία. Από ό,τι γνωρίζουμε από τη βιβλιογραφία, από τα 100 άτομα που παίρνουν αυτό το φάρμακο, τα 10 άτομα (αντί 10%) μπορεί να υποφέρουν από αιμορραγία. Μπορεί να είστε ανάμεσα στους 90, οι οποίοι δεν θα πάθουν τίποτα, αλλά αυτό δεν το γνωρίζουμε εκ των προτέρων.»
«Θα πρέπει να αναφερθεί ότι υπάρχουν κάποιοι σοβαροί κίνδυνοι που συνδέονται με αυτήν την επέμβαση. Δυστυχώς, στους δύο ασθενείς από τους εκατό που υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση, μπορεί να παρουσιαστεί κάποιο σοβαρό πρόβλημα.»
«Ξέρω ότι σας έχω δώσει πολλές νέες πληροφορίες ταυτόχρονα, αλλά είναι σημαντικό να μου πείτε αν έχετε καταλάβει αυτές τις πληροφορίες.»
«Όταν ακούσατε αυτό που σας είπα, υπάρχουν σκέψεις ή ανησυχίες που σας ήρθαν στο μυαλό;»
«Μπορούμε να πάρουμε την απόφαση μαζί τώρα, αλλά μπορείτε επίσης να πάρετε λίγο χρόνο να το σκεφτείτε και να μιλήσετε με την οικογένειά σας για το τι είναι καλύτερο για εσάς.»
Είναι σημαντικό όλες οι ερωτήσεις των ασθενών να αντιμετωπίζονται με ειλικρίνεια και σεβασμό. Δεν υπάρχουν ανόητες ερωτήσεις και οι ασθενείς θα πρέπει να ενθαρρύνονται να εκφράζουν τις ανησυχίες και τους φόβους τους.
Ακόμη και αν ο γιατρός δεν είναι σε θέση να απαντήσει μια ερώτηση, είναι πιο έντιμο να το παραδεχτεί και να επανέλθει, παρά να παραπληροφορήσει τον ασθενή. Μέσω του ειλικρινούς διαλόγου δομείται σχέση εμπιστοσύνης, η οποία είναι υποβοηθητική στη θεραπευτική διαδικασία. Σε σοβαρές περιπτώσεις δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής ότι ο ασθενής, όπως και κάθε άνθρωπος, φοβάται τον πόνο και τον θάνατο, γι’ αυτόν το λόγο, όταν γίνεται συζήτηση για τα στάδια της θεραπείας θα πρέπει να παρέχεται η σιγουριά στον ασθενή ότι θα διασφαλιστεί μια «άνετη» και ελάχιστα επώδυνη διαδικασία.
Αποσπάσματα από το βιβλίο της Έφης Σίμου : Αποφασίζουμε Μαζί: Η Συμμετοχή των Ασθενών στη Λήψη Αποφάσεων για την Υγεία.
Ο Ασθενής στο Επίκεντρο: Καμία Απόφαση για Μένα, χωρίς Εμένα
Ο Ασθενής στο Επίκεντρο: Καμία Απόφαση για Μένα, χωρίς Εμένα.
Η ασθενοκεντρική προσέγγιση αποτελεί ανερχόμενη τάση στο χώρο της ιατρικής και χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον ασθενή στο κέντρο της λήψης αποφάσεων.
Η ιατρική με επίκεντρο τον ασθενή βασίζεται συνοπτικά σε 3 παραδοχές:
- Πρώτα οι ανάγκες των ασθενών.
- Καμία απόφαση για μένα, χωρίς εμένα.
- Κάθε ασθενής είναι μοναδικός ασθενής.
Η συμμετοχή των ασθενών στη λήψη αποφάσεων αναδεικνύεται ως υψηλής προτεραιότητας πολιτική
Το Institute of Medicine ορίζει τη φροντίδα με επίκεντρο τον ασθενή ως την παροχή περίθαλψης, που σέβεται και ανταποκρίνεται τις ατομικές προτιμήσεις του ασθενούς, τις ανάγκες και τις αξίες του και εξασφαλίζει τη συμμετοχή του στην καθοδήγηση της κλινικής απόφασης.
Η φροντίδα με επίκεντρο τον ασθενή είναι μια προσπάθεια για την αποκατάσταση της ισορροπίας δυνάμεων μεταξύ γιατρού και ασθενούς. Καθώς οι δείκτες ικανοποίησης των ασθενών έχουν συμπεριληφθεί στα συστήματα αξιολόγησης και αποζημίωσης των νοσοκομείων, η φροντίδα με επίκεντρο τον ασθενή αποκτά όλο και μεγαλύτερο έδαφος.
Το να είσαι καλός γιατρός δεν απαιτεί μόνο άρτια εξειδίκευση και συνεχή επικαιροποίηση των επιστημονικών γνώσεων, αλλά σημαίνει πρωτίστως ότι ακούς και σέβεσαι τις ανάγκες των ασθενών.
Ένα βασικό στοιχείο της παροχής φροντίδας με επίκεντρο τον ασθενή είναι και η συμμετοχή του στη λήψη απόφασης. Πολλές φορές διαπιστώνεται σύγχυση στην κατανόηση της διαφορετικότητας ανάμεσα στη συμμετοχική λήψη απόφασης, την αυτοδιαχείριση της φροντίδας και το εξατομικευμένο πλάνο θεραπείας. Πρόκειται για όρους που διέπονται από την ίδια φιλοσοφία, η οποία αναγνωρίζει και σέβεται το ρόλο του ασθενούς, στη διαχείριση της υγείας του.
Η αυτοφροντίδα περιλαμβάνει δράσεις, που λαμβάνει κάποιος προκειμένου να αναγνωρίσει, να φροντίσει και να διαχειριστεί τα προβλήματα υγείας του.
H αυτοφροντίδα αποτελεί διαδικασία, την οποία οι περισσότεροι άνθρωποι με προβλήματα υγείας κάνουν καθημερινά και όσο καλύτερα μπορούν, πολλές φορές, χωρίς τη βοήθεια επαγγελματιών υγείας. Όμως οι ασθενείς με χρόνια νοσήματα χρειάζονται βοήθεια, την οποία πολλές φορές δυστυχώς δεν είναι εύκολο να προσεγγίσουν.
Πολλοί άνθρωποι καθημερινά αντιμετωπίζουν μικροπροβλήματα υγείας μόνοι τους, χωρίς να απευθύνονται σε κάποιον επαγγελματία υγείας ή σε ένα οργανωμένο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.
Επίσης ασθενείς με χρόνια προβλήματα υγείας και με περιορισμένη ή καθόλου πρόσβαση στο σύστημα περίθαλψης δαπανούν πολύ προσωπικό χρόνο, για την αυτοδιαχείριση των συμπτωμάτων τους.
Η αποτυχία στην αναγνώριση της ανάγκης αυτών των προσώπων, αυξάνει τους πόρους της υγειονομικής περίθαλψης, λόγω σοβαρών επιπλοκών και βαρύτητας των περιστατικών, τα οποία κάποια στιγμή και αναπόφευκτα προσφεύγουν στις οργανωμένες υπηρεσίες υγείας για υγειονομική περίθαλψη και αποκατάσταση των βλαβών της υγείας τους.
Η γνώση, η κατανόηση και τα θετικά αποτελέσματα στην έκβαση μιας ασθένειας μπορούν να βελτιωθούν, όταν οι επαγγελματίες υγείας δίνουν στον ασθενή ενεργό ρόλο στη φροντίδα της υγείας του.
Η αυτοφροντίδα και η συμμετοχική λήψη απόφασης, στο πλαίσιο της φροντίδας, με τον ασθενή στο επίκεντρο, αποτελούν αμοιβαία αλληλοϋποστηριζόμενες πρακτικές, οι οποίες μπορούν να μεγιστοποιήσουν τα αποτελέσματα μιας θεραπευτικής παρέμβασης.
Η φροντίδα με επίκεντρο τον ασθενή χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει κυρίως τον εκδημοκρατισμό της ιατρικής πρακτικής, αποτελεί μια εξαιρετικά απλοποιημένη σύλληψη, η οποία απέχει πολύ από την καθημερινή άσκηση της ιατρικής και γι’ αυτό, τόσο η οργανωμένη πολιτεία, όσο και οι γιατροί και οι ασθενείς θα πρέπει να συνεργαστούν, ώστε να αρχίσει να εφαρμόζεται και να συμπεριλαμβάνεται στο πλαίσιο της καθημερινής κλινικής πρακτικής.
Αποσπάσματα από το βιβλίο της Έφης Σίμου: Αποφασίζουμε Μαζί: Η Συμμετοχή των Ασθενών στη Λήψη Αποφάσεων για την Υγεία.
Αποφασίζουμε Μαζί : Η Συμμετοχή των Ασθενών στη Λήψη Αποφάσεων
Αποφασίζουμε Μαζί : Η Συμμετοχή των Ασθενών στη Λήψη Αποφάσεων
Πολλοί ασθενείς, όταν φτάνουν στη στιγμή να υποβληθούν σε μια εξέταση ή επέμβαση ή να ξεκινήσουν μια θεραπεία αναρωτιούνται, αν ο γιατρός, τους έχει δώσει τη σωστή ιατρική γνωμάτευση και τη σωστή θεραπεία.
Είναι επίσης γνωστό ότι δεν υπάρχουν θεραπείες, οι οποίες είναι 100% αποτελεσματικές, αξιόπιστες και χωρίς παρενέργειες. Υπάρχουν πολύ λίγες κλινικές καταστάσεις, οι οποίες απαιτούν μια και μόνο απόφαση.
Συνήθως υπάρχουν μια σειρά από διαθέσιμες επιλογές, οι οποίες οδηγούν σε παρόμοια ή διαφορετικά θεραπευτικά αποτελέσματα και η σωστή απόφαση θα πρέπει να εξαρτάται από τις συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενή, τις προσωπικές του προτιμήσεις και τον τρόπο ζωής του.
Επιπλέον μια από τις σημαντικότερες αιτίες δυσαρέσκειας, αγανάκτησης και δικαστικών προσφυγών των ασθενών, είναι ότι πολλές φορές, δεν αισθάνονται κατάλληλα και επαρκώς ενημερωμένοι για τη θεραπευτική διαδικασία, την οποία θα πρέπει να ακολουθήσουν για να ανακτήσουν την υγεία τους.
Είναι γεγονός ότι πολλές φορές η τελική απόφαση είναι δύσκολη, δεδομένου, ότι όταν φτάσουμε στο στάδιο της απόφασης, υπάρχει ένας διαθέσιμος αριθμός θεραπειών και παρεμβάσεων, που πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι οποίες θα πρέπει να διοχετευτούν στον ασθενή, υπό την πίεση του χρόνου και το άγχος της διαχείρισης πολλών περιστατικών.
Η συμμετοχική λήψη απόφασης προϋποθέτει ότι οι ασθενείς έχουν όλες τις πληροφορίες, που απαιτούνται, ώστε να κατανοήσουν την εξέταση ή τη θεραπεία, στην οποία θα πρέπει να υποβληθούν.
H συμμετοχή στη λήψη απόφασης είναι η διαδικασία, κατά την οποία παρέχονται οι καλύτερα διαθέσιμες τεκμηριωμένες πληροφορίες στους ασθενείς, σχετικά με τις διαγνωστικές και θεραπευτικές επιλογές, τους πιθανούς κινδύνους και τα οφέλη τους.
Επιπλέον περιλαμβάνει την ενθάρρυνση –ενδυνάμωση των ασθενών, ώστε να χρησιμοποιούν αυτές τις πληροφορίες στο διάλογο τους με τους γιατρούς, με σκοπό να κατανοήσουν καλύτερα την κατάσταση, στην οποία βρίσκονται, καθώς και για να λαμβάνουν αποφάσεις για την υγειονομική τους περίθαλψη, οι οποίες ευθυγραμμίζονται καλύτερα με τις αξίες, τις προτιμήσεις τους και τον τρόπο ζωής τους.
Η διαδικασία αυτή παρέχει στους ασθενείς την υποστήριξη που χρειάζονται, ώστε να λαμβάνουν τις καλύτερες αποφάσεις, που αφορούν στην αυτοφροντίδα και στην αποτελεσματικότερη διαχείριση της νόσου τους, ενώ παράλληλα επιτρέπει στους γιατρούς να αισθάνονται περισσότερο σίγουροι πως οι ασθενείς θα ακολουθήσουν τη θεραπεία, την οποία προτείνουν.
Η συμμετοχική λήψη απόφασης είναι η βασική διαδικασία, η οποία μπορεί να διασφαλίσει ότι ο ασθενής θα τύχει της θεραπευτικής αντιμετώπισης, που πρέπει στο μέγιστο διαθέσιμο που το σύστημα υγείας μπορεί.
Για να επιτευχθεί η διαδικασία συμμετοχικής λήψης απόφασης και οι δύο πλευρές, δηλαδή και οι ασθενείς και οι γιατροί, απαιτείται να αναγνωρίσουν και να σεβαστούν την άποψη του άλλου και να δεσμευτούν ότι θα παραμείνουν σε αυτή την κατεύθυνση.
Οι ασθενείς θέλουν να αντιμετωπίζονται ως άτομα, ολιστικά και όχι ως συμπτώματα.
Με την εξάπλωση των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, του Διαδίκτυου, των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης και τη συνακόλουθη διάχυση της ιατρικής και επιστημονικής γνώσης, οι ασθενείς γίνονται όλο και περισσότερο ενημερωμένοι και διεκδικητικοί. Απαιτούν μεγαλύτερη εμπλοκή στις αποφάσεις, με αποτέλεσμα η συμμετοχική λήψη απόφασης να αποκτά όλο και μεγαλύτερο έδαφος.
Η συμμετοχή των ασθενών στη λήψη αποφάσεων, που σχετίζονται με την υγεία τους, μπορεί να φέρει την ιατρική πιο κοντά στην ανθρωπιστική διαχείριση της νόσου.
Αρχίζει να διαφαίνεται ότι η συμμετοχική λήψη απόφασης είναι η διαδικασία και το μέσο, με το οποίο μπορεί να επιτευχθεί η εξυγίανση της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και να διασφαλιστεί η υγεία και η ασφάλεια των ασθενών.
Αποσπάσματα από το βιβλίο της Έφης Σίμου: Αποφασίζουμε Μαζί: Η Συμμετοχή των Ασθενών στη Λήψη Αποφάσεων για την Υγεία.
Πως φτάσαμε στη Συμμετοχική Λήψη Απόφασης
Πως φτάσαμε στη Συμμετοχική Λήψη Απόφασης
Στο παρελθόν, οι ιατροί δεν είχαν να διαχειριστούν επίπονες και ειλικρινείς συζητήσεις με τους ασθενείς τους. Μέχρι και τη δεκαετία του 1970, η πατερναλιστική οπτική στη σχέση γιατρού-ασθενούς, ήταν η συνήθης πρακτική στο πλαίσιο της ιατρικής πρακτικής. Για παράδειγμα ένας ασθενής με όγκο στην κοιλιακή χώρα θα μπορούσε να πληροφορηθεί ότι: «τα κύτταρα ήταν λίγο πιο δραστήρια από το κανονικό ή ότι είχε σχηματιστεί νέος ιστός κοντά στο συκώτι». Κάποιος, ο οποίος παραπέμπονταν για ακτινοθεραπεία θα πληροφορούνταν ότι: «ο αέρας δεν μπαινοβγαίνει από τους πνεύμονες, τόσο ελεύθερα, όσο θα έπρεπε, οπότε θα πρέπει να ρίξουμε λίγες ακτίνες για να βοηθήσουμε τα πράγματα».
Μια ιατρική συνταγή συνοδευόταν μόνο από οδηγίες, σχετικά με το πότε θα έπρεπε να πάρει κάποιος το φάρμακο και ο φαρμακοποιός, ο οποίος έδινε το σκεύασμα σημείωνε πάνω στο κουτί τη δοσολογία.
Από τη δεκαετία του 1980, η συμμετοχική λήψη απόφασης, έχει προταθεί ως η βέλτιστη πρακτική στη λήψη αποφάσεων που αφορούν την υγειονομική περίθαλψη. Τόσο το Institute of Medicine, όσο και η U.S. Preventive Services Task Force, με την American Medical Association συμβουλεύουν τους γιατρούς, να χρησιμοποιούν τη συμμετοχική λήψη απόφασης, τόσο στην προληπτική, όσο και στην κλινική ιατρική.
Στην εποχή της πληροφορίας, οι συνθήκες έχουν αλλάξει. To παλιό πατερναλιστικό πρότυπο, στο οποίο οι ασθενείς απλά «έκαναν όπως τους έλεγαν», χωρίς ουσιαστική διαβούλευση και διάλογο έχει αντικατασταθεί με ένα πιο συνεταιριστικό- συμμετοχικό πρότυπο, κατά το οποίο οι ασθενείς θέλουν να ξέρουν τι κάνουν και γιατί το κάνουν.
Ο γιατρός θα πρέπει να ενημερώσει τον ασθενή και τους συγγενείς του, για να προετοιμαστούν καλύτερα για τη δοκιμασία, στην οποία πρόκειται να υποβληθεί, καθώς και για την πιθανότητα κινδύνων και επιπλοκών από τη χορηγούμενη θεραπεία. Ο ασθενής δίνει τη συγκατάθεση του, αφού προηγουμένως έχει ενημερωθεί πλήρως και για όλες τις παραμέτρους, οι οποίες αφορούν την ασφάλεια του, την εξέλιξη και την έκβαση της ασθένειας.
Στο παρελθόν οι ασθενείς έκαναν όπως τους έλεγαν, τώρα θέλουν να ξέρουν τι κάνουν και γιατί το κάνουν.
Ας σκεφτούμε ένα παράδειγμα συμμετοχικής λήψης απόφασης στην πράξη.
Υπάρχει η επιλογή μεταξύ:
- Mιας δύσκολης χειρουργικής επέμβασης για κάποιο είδος καρκίνου, η οποία έχει κάποιες πιθανότητες να ανακουφίσει από την ασθένεια.
- Tης καταπραϋντικής – παρηγορητικής φροντίδας, η οποία μπορεί να συμβάλει στο να γίνουν τα τελικά στάδια της ασθένειας περισσότερο άνετα.
Η τελική απόφαση μεταξύ των δύο επιλογών θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις αξίες και τις προτιμήσεις, του άμεσα ενδιαφερόμενου ασθενούς. Είναι λογικό λοιπόν να εκφράζεται ένα ισχυρό επιχείρημα ότι αντίστοιχες αποφάσεις, δεν πρέπει να αφήνονται μόνο στα χέρια των γιατρών, των οποίων η εξειδίκευση σχετίζεται με την εξασφάλιση του καλύτερου θεραπευτικού αποτελέσματος και όχι με τη λήψη αποφάσεων για άλλους.
Ο ασθενής, ο οποίος είναι σε θέση να αξιολογήσει τα προσωπικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της εκάστοτε επιλογής, μπορεί να επιλέξει καλύτερα.
Η συμμετοχική λήψη απόφασης, βασίζεται σε αμοιβαία εμπιστοσύνη, που προϋποθέτει η σχέση ιατρού – ασθενούς και η οποία στηρίζεται στην παραδοχή ότι ο γιατρός αποτελεί αυθεντία στην άσκηση της ιατρικής, ενώ ο ασθενής είναι ο καλύτερος κριτής της δικής του κατάστασης.
Σε μια εποχή πλουραλισμού και υπερ-πληροφόρησης, οι ασθενείς δεν είναι παθητικοί δέκτες και είναι πλέον σε θέση να αντισταθούν στην κυριαρχία και τη δύναμη του ειδικού και της αυθεντίας, την οποία παραδοσιακά κατείχε ο γιατρός.
Έχουν τη δυνατότητα σιωπηρά, άδηλα ή φανερά να μετατρέψουν το «μονόλογο της ιατρικής αυθεντίας» σε έναν πραγματικό διάλογο, συμμετέχοντας ενεργά και διεκδικώντας πολλαπλές γνωματεύσεις, ώστε να ενσωματώσουν τις πληροφορίες στα δικά τους πιστεύω, τις εμπειρίες και τον τρόπο ζωής, καθώς και την πραγματικότητα, που τους υπαγορεύει η καθημερινή κοινωνική διαβίωση τους και η οποία πολλές φορές έρχεται σε αντίθεση με ιατρικές συστάσεις και θεραπευτικά πρωτόκολλα.
Όλη η διαδικασία της συμμετοχικής λήψης απόφασης έρχεται σε αντιπαράθεση με το παραδοσιακό μοντέλο ενημέρωσης των ασθενών, κατά το οποίο συνήθως οι γιατροί λάμβαναν αποφάσεις για λογαριασμό του ασθενούς.
Στις μέρες μας η απόκρυψη της διάγνωσης, εύλογα θεωρείται από πολλούς καταπάτηση των δικαιωμάτων του ασθενούς και ουσιαστικός αποπροσανατολισμός του, από την κατάσταση της υγείας του, αν και πριν από δεκαετίες, οι γιατροί ήταν σίγουροι πως επρόκειτο για κάτι το ευεργετικό για την πορεία της υγείας του και πολλές φορές προχωρούσαν στη λήψη αποφάσεων σχετικών με τη θεραπευτική του αγωγή, ουσιαστικά ερήμην του ασθενούς.
Αποσπάσματα από το βιβλίο της Έφης Σίμου: Αποφασίζουμε Μαζί: Η Συμμετοχή των Ασθενών στη Λήψη Αποφάσεων για την Υγεία.
Συμμετοχική Λήψη Απόφασης: Πως γίνεται
Συμμετοχική Λήψη Απόφασης: Πως γίνεται
Η συμμετοχική λήψη απόφασης, αποτελεί τόσο μια ηθική επιταγή, όσο και ένα βασικό στοιχείο της υψηλής ποιότητας υγειονομικής περίθαλψης. Λόγω της έκτασης της αβεβαιότητας αναφορικά με την αποτελεσματικότητα των διαφόρων ιατρικών πράξεων, καθώς και των παρενεργειών, που πολλές φορές ενέχει η φαρμακευτική αγωγή, συχνά υπάρχουν διαθέσιμες περισσότερες από μια επιλογές ιατρικής περίθαλψης. Υπό αυτές τις συνθήκες η «σωστή» απόφαση θα εξαρτηθεί αφενός από τα κλινικά ευρήματα, όπως αυτά θα απεικονιστούν στις κλινικές κατευθυντήριες οδηγίες και αφετέρου από τις προσωπικές προτιμήσεις του ασθενούς.
Προτείνονται τρία στάδια στη διαδικασία συμμετοχικής λήψης απόφασης: ανταλλαγή πληροφοριών, διαβούλευση και τελικά λήψη απόφασης.
Η ανταλλαγή της πληροφορίας περιλαμβάνει την παροχή ιατρικών συμβουλών από πλευράς γιατρών και την έκφραση των αντιλήψεων, των αξιών και των προσδοκιών από πλευράς ασθενών.
H ενημέρωση δεν αφορά εξειδικευμένες οδηγίες κλινικής πρακτικής και θεραπευτικά πρωτόκολλα, αλλά έναν κατάλογο, ο οποίος θα μπορούσε να περιλαμβάνει:
Περιγραφή των σημαντικότερων πτυχών της ασθένειας, των συμπτωμάτων και των διαθέσιμων διαγνωστικών διαδικασιών.
Την πιθανότητα επιβίωσης με ή χωρίς θεραπεία.
Τη διαθέσιμη μέχρι σήμερα γνώση, αναφορικά με την εξέλιξη της νόσου με εκλαϊκευμένο τρόπο.
Τις επιλογές για θεραπεία, τους κινδύνους, τα οφέλη και τα αποτελέσματα από την επιλογή της κάθε θεραπείας.
Την περιγραφή των συμπτωμάτων, λόγω πιθανών παρενεργειών της θεραπείας.
Η διαβούλευση περιλαμβάνει τη συζήτηση με στόχο να βρεθεί κοινό έδαφος στην αντίληψη της νέας κατάστασης, να μειωθεί η αβεβαιότητα, η οποία προκαλείται από την ασθένεια και να αποκατασταθεί κοινή αντίληψη, αναφορικά με την κατάσταση υγείας του ασθενούς, τους κινδύνους και τα οφέλη από τη θεραπεία.
Η συμμετοχική λήψη απόφασης, είναι σκόπιμη σε κάθε ιατρική επίσκεψη και θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από εν- συναίσθηση, εμπιστοσύνη και από αρχές όπως:
Υποστήριξη των ασθενών, ώστε να κατανοήσουν και να αρθρώσουν, τι θέλουν να επιτύχουν από τις επιλογές που είναι διαθέσιμες.
Υποστήριξη των ασθενών, ώστε να εκφράσουν το επίπεδο κατανόησης της κατάστασης, στην οποία βρίσκονται.
Ενημέρωση των ασθενών για την πραγματική πορεία της υγείας τους, τις διαθέσιμες θεραπείες και τα οφέλη τους.
Υποστήριξη των ασθενών, ώστε να εκφράσουν τις δικές τους αντιλήψεις, αναφορικά με τους κινδύνους, που ενέχει η προτεινόμενη θεραπευτική προσέγγιση και τις δυσκολίες, αναφορικά με την εφαρμογή της.
Διασφάλιση ότι ασθενείς και γιατροί καταλήγουν σε μια απόφαση που βασίζεται στην αμοιβαία κατανόηση και επεξεργασία των πληροφοριών.
Η συμμετοχική λήψη απόφασης στοχεύει να βοηθήσει τον ασθενή να κατανοήσει τον λόγο, για τον οποίο θα πρέπει να παραμείνει σταθερός στην τήρηση των ιατρικών οδηγιών.
Επιπλέον, οι ασθενείς οι οποίοι αντιλαμβάνονται και συμφωνούν να ακολουθήσουν μια μακροχρόνια αγωγή, συνήθως αναλαμβάνουν την ευθύνη του πιθανού κινδύνου, που μπορεί να προκύψει από τυχόν παρενέργειες του χορηγούμενου φαρμάκου.
Αποσπάσματα από το βιβλίο της Έφης Σίμου: Αποφασίζουμε Μαζί: Η Συμμετοχή των Ασθενών στη Λήψη Αποφάσεων για την Υγεία.
Γιατί είναι Σημαντική η Συμμετοχική Λήψη Απόφασης
Γιατί είναι Σημαντική η Συμμετοχική Λήψη Απόφασης
Το General Medical Council, στο πλαίσιο της καλής ιατρικής πρακτικής για όλους τους γιατρούς, περιλαμβάνει την προσδοκία, ότι η συμμετοχική λήψη απόφασης θα είναι η κοινή πρακτική για όλους τους επαγγελματίες υγείας. Συγκεκριμένα, αναφέρει «οποιοδήποτε και να είναι το πλαίσιο, στο οποίο λαμβάνονται οι ιατρικές αποφάσεις, θα πρέπει να εργάζεστε σε συνεργασία με τους ασθενείς σας, ώστε να διασφαλίσετε τη σωστή φροντίδα.
Θα πρέπει να ακούτε τους ασθενείς σας και να σέβεστε τις απόψεις τους αναφορικά με την υγεία τους, να συζητάτε μαζί τους τη διάγνωση, την πρόγνωση, τη θεραπεία και την παρεχόμενη περίθαλψη, να μοιράζεστε μαζί τους πληροφορίες, να μεγιστοποιείτε τις δυνατότητες και την ικανότητα να λαμβάνουν αποφάσεις για την υγεία τους».
Επίσης, σύμφωνα με την American Medical Association, ο ασθενής έχει δικαίωμα σε μια συνειδητή επιλογή για το αν πρέπει ή όχι να λάβει τη θεραπεία, την οποία του προτείνει ο γιατρός, εφόσον βέβαια έχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με τη θεραπεία, τα οφέλη και τις παρενέργειες της.
Τέλος η American Medical Association συστήνει ότι, σε περίπτωση στην οποία ο ασθενής είναι ανήλικος ή η ζωή του ασθενούς βρίσκεται σε κίνδυνο ή ο ασθενής έχει μειωμένη ικανότητα λήψης αποφάσεων, όπως μπορεί να συμβαίνει σε περιπτώσεις άνοιας ή μικρών παιδιών, οι γιατροί θα πρέπει να επιδιώκουν επικοινωνία και συνεργασία με ένα μέλος της οικογένειας, το οποίο είναι υπεύθυνο για το συγκεκριμένο ασθενή.
Εκπαιδεύοντας τους ασθενείς στη συμμετοχική λήψη απόφασης και κατ΄ επέκταση στην αυτοδιαχείριση της ασθένειας τους, αυξάνει τη γνώση τους για τα συμπτώματα και τις επιπλοκές της νόσου, αυξάνει την ικανοποίηση του ασθενούς, καθώς και τη συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή, οδηγεί σε καλύτερη έκβαση της νόσου και μειώνει την πιθανότητα ιατρικών λαθών και επιπλοκών.
Επίσης μπορεί να μειώσει την οικονομική επιβάρυνση από τα χρόνια νοσήματα και να ενισχύσει την αποτελεσματική διαχείριση τους.
Όπως έχει ήδη αναφερθεί ένα μεγάλο πλεονέκτημα της συμμετοχής των ασθενών, στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, αποτελεί το γεγονός ότι αυξάνει την πιθανότητα της συμβατότητας με το προτεινόμενο θεραπευτικό πρωτόκολλο.
Οι ασθενείς συχνά διστάζουν να έρχονται σε αντιπαράθεση με το γιατρό τους. Αν μια προτεινόμενη θεραπεία προταθεί χωρίς ουσιαστική διαβούλευση με τον ασθενή, μπορεί να αυξηθεί η πιθανότητα ο ασθενής να μην την ακολουθήσει και να επιδιώξει και μια δεύτερη ιατρική γνώμη, με ότι αυτό συνεπάγεται, τόσο από πλευράς έκβασης της ασθένειας, όσο και επιπλέον κόστους για το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.
Ο πιο σημαντικός λόγος να επιλέξει κάποιος τη συμμετοχική λήψη απόφασης είναι γιατί απλά αποτελεί τη σωστή διαδικασία, δεδομένου ότι όταν o ασθενής και o γιατρός συμφωνήσουν από κοινού σε ένα πλάνο θεραπείας είναι περισσότερο πιθανό να το ακολουθήσουν και να παραμείνουν σε αυτό.
Επίσης, με την εφαρμογή της συμμετοχής του ασθενούς στη λήψη απόφασης αυξάνεται η πιθανότητα βελτίωσης του επιπέδου ικανοποίησης των ασθενών από την παρεχόμενη υγειονομική περίθαλψη.
Επιπλέον, βελτίωση παρατηρείται στη μείωση των ανισοτήτων στην υγεία, υπό την έννοια ότι ορισμένοι γιατροί μπορεί εν αγνοία τους να διατηρούν κάποιες προκαταλήψεις προς τους ασθενείς, διαφορετικού εκπαιδευτικού, οικονομικού και πολιτισμικού υπόβαθρου ή για ασθενείς που παρουσιάζουν αδυναμία να κατανοήσουν πολύπλοκες ιατρικές πληροφορίες.
Η συμμετοχική λήψη απόφασης μπορεί να λειτουργήσει ως η διαδικασία για να εξασφαλιστεί ότι όλοι οι ασθενείς νιώθουν την οικειότητα και τη διάθεση πως μπορούν να εκφράσουν τις προτιμήσεις, τις αξίες, και τις ανησυχίες τους και ότι όλοι οι ενδιαφερόμενοι συμμετέχουν με ουσιαστικό τρόπο.
Αποσπάσματα από το βιβλίο της Έφης Σίμου: Αποφασίζουμε Μαζί: Η Συμμετοχή των Ασθενών στη Λήψη Αποφάσεων για την Υγεία.